Ongeveer de helft van de Nederlandse gezinnen beschikt over een rechtsbijstandverzekering, al dan niet gekoppeld aan een andere verzekering (bijvoorbeeld de autoverzekering, de reisverzekering of de zorgverzekering).
In de polis(voorwaarden) wordt geregeld wat er op de verzekering gedekt is en wat niet. De meeste rechtsbijstandsverzekeraars hebben in hun polisvoorwaarden opgenomen dat de (letselschade)zaak door eigen medewerkers van de rechtsbijstandsverzekeraar zal worden behandeld en dat je dus niet zomaar op kosten van de rechtsbijstandsverzekeraar je eigen letselschadeadvocaat mag uitkiezen.
Klopt dat? En hoe zit dat dan met het recht op vrije advocaatkeuze?
Recht op vrije advocaatkeuze is niet onbeperkt
In de rechtspraak is uitgemaakt dat je in bepaalde gevallen het recht op vrije advocaatkeuze hebt. Dat betekent dat je je eigen advocaat mag uitkiezen en dat de rechtsbijstandsverzekeraar, binnen de grenzen van de verzekeringsdekking, de kosten moet vergoeden.
Dit recht op vrije advocaatkeuze is echter niet onbeperkt:
a) Je hebt alleen recht op vrije advocaatkeuze, in het geval dat er geprocedeerd moet worden, waarbij het begrip ‘procedure’ overigens wel vrij ruim wordt opgevat (ook een klachtprocedure, een tuchtrechtelijke procedure of een bezwaarprocedure valt onder het begrip ‘procedure’);
b) De rechtsbijstandsverzekeraar mag, binnen bepaalde grenzen, beperkingen stellen aan de verzekeringsdekking en doet dat ook, bijvoorbeeld door het invoeren van een eigen risico of het beperken van de verzekerde som voor advocaatkosten.
Maar hoe zit dat nou in letselschadezaken?
In letselschadezaken wordt relatief weinig geprocedeerd. De meeste letselschadezaken worden in onderling overleg met de aansprakelijkheidsverzekeraar opgelost. Dat betekent echter niet dat je als letselschadeslachtoffer niet het recht hebt om voor het schaderegelingstraject je eigen letselschadeadvocaat uit te kiezen, echter dat kan dan niet per definitie op kosten van de rechtsbijstandverzekering.
Gelukkig is voor de letselschaderegeling een beroep op de rechtsbijstandverzekering vaak helemaal niet nodig. Als de aansprakelijkheid van de wederpartij vaststaat en als de wederpartij voldoende verhaal biedt (bijvoorbeeld via diens aansprakelijkheidsverzekering), dan moeten de buitengerechtelijke advocaatkosten betaald worden door de aansprakelijke partij. Je loopt zelf in principe geen financieel risico, zo lang er niet geprocedeerd hoeft te worden en de zaak minnelijk geregeld wordt. Maak daar wel goede afspraken over met je letselschadeadvocaat en laat die schriftelijk vastleggen!
In geval van een procedure geldt echter niet als hoofdregel, dat de aansprakelijke partij de kosten moet betalen. Dan moet je de advocaatkosten in principe dus zelf betalen, tenzij je in aanmerking komt voor een toevoeging of de kosten kunt afwentelen op de rechtsbijstandverzekering. Alleen als je de procedure wint, krijg je die kosten vergoed. Vaak niet eens volledig, maar slechts gedeeltelijk. Welk deel van de kosten je vergoed krijgt, is afhankelijk van de vraag voor welk soort procedure gekozen wordt.
Omdat je op voorhand niet kunt uitsluiten dat op een gegeven moment toch geprocedeerd moet worden, moet de zaak in een zo vroegtijdig mogelijk stadium gemeld worden bij de rechtsbijstandverzekering en moeten er op voorhand nadere afspraken met de rechtsbijstandsverzekeraar gemaakt worden over de vergoeding van de eventuele proceskosten. Als dit overleg niet tijdig gevoerd wordt, kunnen er dekkingsproblemen ontstaan. Dus wees hierop alert en bespreek dit met je belangenbehartiger.
Als je de zaak laat behandelen door je eigen rechtsbijstandsverzekeraar en als die er met de wederpartij niet uitkomt, dan kun je de rechtsbijstandsverzekeraar vragen om de zaak uit te besteden aan een letselschadeadvocaat om jouw letselschadeclaim via een procedure kracht bij te zetten. Als jouw rechtsbijstandsverzekeraar jouw verzoek inwilligt, heb je zonder meer vrije advocaatkeuze en zal de rechtsbijstandsverzekeraar de kosten van de procedure moeten betalen. Daarvoor geldt wel vaak een maximaal verzekerde som. Dit betekent dat het voor jou als cliënt belangrijk kan zijn om betrokken te worden bij de financiële afspraken.
Second opinion, geschillenregeling
In sommige gevallen, bijvoorbeeld in gevallen waarin de aansprakelijkheid niet direct vastgesteld kan worden, is het soms beter en in ieder geval financieel minder risicovol om het voortraject (verzamelen informatie, aansprakelijkstelling, discussie met de aansprakelijke partij) via de rechtsbijstandverzekering te laten lopen.
Als je het niet eens bent met het beleid van jouw rechtsbijstandsverzekeraar, bijvoorbeeld omdat de verzekeraar de zaak niet haalbaar vindt of de zaak voor een volgens jou te laag bedrag wil schikken, dan kun je op basis van de geschillenregeling op kosten van de rechtsbijstandsverzekeraar een second opinion inwinnen bij een advocaat over de juiste aanpak van jouw zaak.
Met een second opinion krijg je een onafhankelijk oordeel over de haalbaarheid van jouw letselschadezaak. Zowel de rechtsbijstandsverzekeraar als de verzekerde mogen de eigen argumenten naar voren brengen, voordat de second opinion wordt uitgebracht. Er vindt
– desgewenst – ook nog een persoonlijk gesprek plaats. De wederzijdse argumenten worden in de second opinion zorgvuldig afgewogen. De second opinion wordt tegelijkertijd aan de rechtsbijstandsverzekeraar en aan de belanghebbende (de verzekerde) toegestuurd.
Sommige verzekeraars hebben in hun polisvoorwaarden opgenomen dat de verzekerde zelf de advocaat mag uitkiezen, die de second opinion uitbrengt. Andere rechtsbijstandsverzekeraars laten de adviserend advocaat aanwijzen door bijvoorbeeld de Deken van de Orde van Advocaten.
In de meeste gevallen mag de advocaat, die de second opinion uitbrengt, de zaak daarna niet zelf afhandelen. Het komt soms voor, dat de rechtsbijstandsverzekeraar bereid is van die regel af te wijken. Dat is echter niet de regel.
Conclusie
Als in een letselschadezaak de aansprakelijkheid vaststaat, moeten de advocaatkosten door de aansprakelijke partij vergoed worden. In die situatie kun je zonder al te groot financieel risico besluiten om geen gebruik te maken van de diensten van de rechtsbijstandverzekering en om je eigen gespecialiseerde letselschadeadvocaat uit te kiezen. Het is wel verstandig om de zaak te melden (of door jouw advocaat te laten melden) bij de rechtsbijstandsverzekeraar, om zo veilig te stellen dat de verzekeringsdekking voor een eventuele procedure niet vervalt.
In sommige zaken is het verstandiger om de voorfase (verzamelen informatie, aansprakelijkstelling, eerste discussie) via de rechtsbijstandsverzekeraar te laten lopen en pas een overstap naar een letselschadeadvocaat te overwegen, als de zaak vastloopt en een procedure nodig is (je hebt dan recht op vrije advocaatkeuze), dan wel als de aansprakelijkheid erkend wordt en een overstap zonder al te grote risico’s mogelijk is.
Als je het niet eens bent met het beleid van de rechtsbijstandsverzekeraar, dan heb je volgens de polis (de geschillenregeling) recht op een second opinion. Lees daarvoor goed de polisvoorwaarden na.
De letselschadeadvocaten van AV&L Advocatuur en Mediation kunnen je helpen bij het nemen van jouw beslissing. Een eerste adviesgesprek is kosteloos en vrijblijvend.